كوره‌ييا ره‌نگان (عمى الألوان)
كوره‌ييا ره‌نگان (عمى الألوان)
كوره‌ييا ره‌نگان (عمى الألوان)
ئه‌وه كو نه‌خوش نه‌شێت جوداهيێ بكه‌ت دناڤبه‌را هنده‌ك ره‌نگان يان هه‌مى ره‌نگان
دا يێن كو يێن ئاسايى دشێن ژێك جودا بكه‌ن و ببينن. ئێشه‌كا وراثي يه به‌هرا پتر
ژ جاران، به‌لێ چێدبيت ريبده‌ت ژ ئه‌نجامێ تێكچونه‌كێ د چاڤيدا يان د ده‌مارێن
چاڤى يان يێ مێشكى يان ژ ئه‌نجامێ به‌ركه‌تن لبه‌ر هنده‌ك ماددێن كێميايى. زانايێ كيميايى يێ ئنگليزى جون دالتونرابو ب به‌لاڤكرنا
بابه‌ته‌كى لسه‌ر كوره‌ييا ره‌نگان پشتى زانى كوئه‌و نساخيه يا لده‌ڤ. و ژ به‌ر
كارێن دالتون دڤى بوارى دا ئه‌ڤ حاله‌ته هاتيه ناڤ كرن ب دالتازم Daltonism و هه‌ر
ئه‌ڤ ناڤه نوكه دئيتگوتن بۆ ئێك حاله‌تى بتنێ ئه‌و ژێ deuteranopia ئه‌و ژێ بتنێ ژێك جودانه‌كرنا ره‌نگێن كه‌سك و سوره.
تايبه‌تمه‌نديا به‌ربه‌لاڤ
كوره‌ييا ره‌نگان يا لده‌ڤ ژماره‌كا
نه‌كێم ژ خه‌لكى، دگه‌ل هندێ رێژه يا ژێك جودايه بو گروپان. ئه‌ڤ حاله‌ته ب
رێژا هه‌شت ژ سه‌دێ ل ده‌ڤ زه‌لامان و 0.4 ژ سه‌دێ لده‌ڤ ئافره‌تان په‌يدا دبيت.
رێژا توشبوون ب ڤێ حاله‌تى (كوره‌ييا ره‌نگان) زێده دبيت د جڤاكێن گرتى دا و
بتايبه‌ت د جورێن جيناتا دا.
ئه‌گه‌رێن توشبينێ ب كوره‌ييا ره‌نگان
گه‌له‌ك جور هه‌نه ژ كوره‌ييا ره‌نگان.
ژ وان يێن وراثى كو پتر يا به‌ربه‌لاڤه, به‌لێ چێدبيت ئه‌گه‌رێ كوره‌ييا ره‌نگان
ژ ئه‌گه‌رێ تێكچونه‌كێ بيت د تورا چاڤى يان ده‌مارێن چاڤى يان ده‌مارێن پارچه‌كێ ژ
مێشكى.
دوو جورێن كوره‌ييا ره‌نگان هه‌نه
كوره‌ييا ره‌نگان يا ئێك ره‌نگى
(أحادي اللون) : كو ئه‌و كه‌سێ توشبووى جيهانێ ب دوو ره‌نگان دبينت ئه‌وژێ ره‌ش و
سپى. هه‌روه‌كو ئه‌و كه‌سه به‌رێخو دده‌ته فلمه‌كێ كه‌فن ره‌نگێن ره‌ش و سپى.
كوره‌ييا ره‌نگان يا دوو ره‌نگى
(ثنائي اللون): و دڤێرێ دا ئه‌و كه‌سه نه‌شێن جوداهيێ بكه‌ت دناڤبه‌را هنده‌ك
رانگێن ده‌ستنيشانكرى دا, بو نموونه نه‌شينا جوداهيێ كرنێ دناڤبه‌را ره‌نگێ كه‌سك
و سور. يان زه‌ر و پرته‌قالى.
سه‌باره‌ت ب ئه‌گه‌رێن توشبوونێ ب
كوره‌ييا ره‌نگان دزڤريت بۆ ده‌زيكێن دناڤ تورا چاڤى دا هه‌ين.
د تورا چاڤى مروڤێ ئاسايى دا سێ
جورێن ده‌زيكا يێن هه‌ين دناڤ تورا چاڤى دا, ده‌زيكێن كه‌سك و ده‌زيكێن سور و ده‌زيكێن
شين, دناڤ هه‌رئێك ژ ڤان ده‌زيكان دا هنده‌ك ژ
بوياخێن تايبه‌ت هه‌نه كارێ وان مژينا دانه‌ڤه‌يا تيشكێن روناهيێ يه يا ژ
تشتان دهێت و پاشى هه‌ست كرن ب وى ره‌نگى.
و حاله‌تێ كوره‌ييا دوو ره‌نگى
(العمى الثنائي) ئه‌گه‌رێ وێ هه‌بوونا تێكچونه‌كێ يه د ئێك ژ وان ده‌زيكان دا چ
يێ كه‌سك يان سور يان شين بيت, و د مروڤێ ئاسايى دا يێ كو ديتنا سێ ره‌نگى (الرؤية
ثلاثية الألوان) هه‌ر سێ جورێن ده‌زيێكێن تورا چاڤى ب شێوه‌كێ ئاسايى كارێ خو دكه‌ن
دهه‌ر ده‌مه‌كى دا.
دياركرن (التشخيص)
ئێك ژ وێنێن تاقيكرنا
ئييشيهارا بۆ ره‌نگان.
تاقيكرنا ئيشيهارا بۆ ره‌نگان كومه‌كا وێنانه پنيێن ره‌نگاو
ره‌نگ تێدانه، ئه‌ڤه ئه‌و تاقيكرنه يه يا كو بشێوه‌كێ زور دهێته بكارئينان د
دياركرنا تێكچوون و دروست نه‌ديتنا ره‌نگێن كه‌سك و سور. وێنه پێكهاتيه ژ ژماره‌ك
يان پتر ژ ژمارێن عه‌ره‌بى يێن ره‌نگێ وان جودا دگه‌ل ره‌نگێن پارچێن دى يێن وێنه‌يى،
و دشياندايه بهێته ديتن ژلايێ كه‌سێن ئاسايى به‌لێ نا ئێته ديتن ژلايێ كه‌سێن
توشبوويى ب كوره‌ييا ره‌نگان ڤه.
به‌لێ پا گه‌له‌ك ره‌خنه ل
تاقيكرنا ئيشيهارا دئێته گرتن ژبه‌ركو ئه‌وژماران بخوڤه دگريت, كو زاروك نه‌شێن
بخوينن ژبه‌ركو زاروكێن بچيك هێشتا فێرنه‌بينه ژماران.
چاره‌سه‌رى
هه‌تا نوكه
چ چاره‌سه‌رى نينه بو كوره‌ييا چاڤان به‌لكو هنده‌ك عه‌ده‌سێن
چاڤى يێن هه‌ين دشيان دايه ب هاريكاريا وان پتر ره‌نگ بهێنه ژێك جودا كرن.
