شله‌ژان
شله‌ژان ده‌مه‌ك بۆ ده‌مه‌كێ ديتر دناڤبه‌را
ماوه‌يێن ژێك دوير دا تشته‌كێ سروشتى يه, به‌لكو دبيت هنده‌ك جارا دهێته هه‌ژمارتن
تشته‌كێ ئه‌رێنى تايبه‌ت د ئه‌وان حاله‌تاندا ل ده‌مێ شله‌ژانى به‌رێ مه ددته وێ
چه‌ندێ پێرابوونێن خۆ پاراستنێ وه‌رگرين داكو نه‌كه‌ڤينه د مه‌ترسيان دا, يان ڤه‌ديتنا
چاره‌سه‌ريێن پێشوه‌خن بۆ رويدانێن ژ نيشكه‌كێ ڤه, كو به‌رهه‌ڤيا تاكه‌كه‌سى
باشتر دكه‌ت بۆ رويدانێن ژ نيشكه‌كێ ڤه په‌يدا دبن, هه‌روه‌ك دبيت ببيته هاندان
بۆ سه‌ركه‌فتنێ ل سه‌ر ئاستێ كارى و ئه‌كاديمى ژ ئه‌گه‌رێ ترسيا مه يا سروشتى ژ
شكه‌ستنێ و سه‌رنه‌كه‌فتنێ, به‌لێ ئه‌گه‌ر شله‌ژانى و دوو دلى دووباره بوو ب شێوه‌يه‌كێ
به‌رده‌وام, يان ب شێوه‌يه‌كێ نيمچه به‌رده‌وام چ پێنه‌ڤێت دهێته هه‌ژمارتن وه‌ك
باره‌كێ نه‌ساخيێ كو پێتڤى ب چاره‌سه‌ريێ هه‌يه و راوه‌ستان ل سه‌ر ئه‌گه‌ران.
ئه‌گه‌رێن دوو دليێ و شله‌ژانيێ
ژ ئه‌گه‌رێن هه‌ره به‌ربه‌لاڤ يێن دوو دلى و
شله‌ژانيێ ئه‌ڤێن ل خوارێ نه:
· چ پێنه‌ڤێت په‌يوه‌نديه‌كا موكم هه‌يه
دناڤبه‌را ده‌روون و جه‌سته‌ى دا, كو هنده‌ك ئه‌گه‌رێن بايولوجى يان زيندى هه‌نه
كو دبنه ئه‌گه‌رێ په‌يدابوونا شله‌ژانيێ ژ وان ژى وه‌ك نموونه سيروتونين (Serotonin) يان نورابينفرين يان نورادرينالين
(Norepinephrine/Noradrenaline) كو هنده‌ك
پكهاتێن كێميايى نه كو دناڤا مێشكى دا هه‌نه,يێن دبنه ئه‌گه‌رێ په‌يدابوونا
تێكچوونێن شله‌ژانيێ, هه‌روه‌ك هنده‌ك ئه‌گه‌رێن زيندى يێن ديتر وه‌ك هوكارێن
جيناتى و يين ديتر كارتێكرن هه‌يه.
· گه‌له‌ك هزركرن د پاشه‌روژێ دا, كو دهێته
نياسين ب شله‌ژانيا پێشبينيێ, كو گه‌له‌ك خه‌لك نه‌ساخ دبن ژ ئه‌گه‌رێ پێشبينيا
هنده‌ك تشتان كو دبيت روينه‌دن كو ده‌روونێ خۆ دوه‌ستينن بێى ئه‌گه‌ر به‌لكو بتنێ
د هزر و پێشبينيێن واندا هه‌يه, چاره‌ساريا ئه‌ڤێ چه‌ندێ ئه‌وه كو مروڤ هزر بتنێ
د ئه‌وێ گاڤێ دا بكه‌ت ياكو تێدا دژيت زێده‌تر هزر نه‌كه‌ت.
· رويبروى بوونا بارودوخێن سه‌خت د قوناغه‌ك ژ
قوناغێن ژيێ خۆدا, تايبه‌ت ل زاروكينيا زوى, كو دبيت د مێشكێ زاروكى دا رويدان
بمينن كو ببنه ئه‌گه‌رێ ترسێ و دوو دلى و شله‌ژانيێ.
· هه‌بوونا فه‌راغێ د ژيانا تاكه‌كه‌سى دا كو
ئه‌وى پالدده‌ت بۆ هزركرنا زێده د رويدانا شله‌ژانيێ, كو ئه‌و كه‌سێن ژيانا وان
يا تژى ب سه‌ركه‌فتن و ده‌ستكه‌فتى كێمتر توشى شله‌ژانيێ دبن ژ يێن ديتر, به‌لێ ئه‌و
كه‌سێ چ كار نه‌بينيت بكه‌ت چ پێنه‌ڤێت ب تنێ هزر د خۆدا دكه‌ت و ئه‌ڤ چه‌نده ئه‌گه‌را
په‌يدابوونا شله‌ژانيێ زێده‌تر دكه‌ت.
جورێن شله‌ژانيێ
توشبوون ب شله‌ژانيێ دهێته پولين كرن بۆ چه‌ند
جوره‌كێن ژێك جودا, كو ئه‌ڤێن ل خوارێ بخوڤه دگريت:
· ئه‌جروفوبيا (Agoraphobia):
كو ترسه ژ
مه‌يدان و ئاماده‌بوون ل جهێن گشتى.
· تێكچوونێن شله‌ژانيێ ژ ئه‌گه‌رێ نوژدارى: جوره‌كێ شله‌ژانيێ يه په‌يدا دبيت ژ ئه‌گه‌رێ توشبوون ب ئاريشه‌يه‌كا نوژدارى و باره‌كێ ساخله‌مى يێ دياركرى.
· تێكچوونێن شله‌ژانيێ يێن
گشتگير (Generalized anxiety disorder): شله‌ژانيا زێده ب رابوون ب هه‌ر كاره‌كى
يان تێكه‌لبوون ب رويدانێن روتينى.
· تێكچوونێن ترسا زێده (Panic disorder):
زنجيره‌يه‌ك
ژ شله‌ژانى و ترسه يێن كو دگه‌هنه بلندترين ئاست د ماوه‌يێ چه‌ند خوله‌كێن
كێمدا, ودبيت ئه‌و كه‌سێ توشى ئه‌ڤى جورێ شله‌ژانيێ بيت رويب روى ته‌نگه‌نه‌فه‌سيێ
و له‌زاتيا لێدانێن دلى و ئێشان د سينگى دا ببيت.
نيشانێن شله‌ژانيا
· سه‌رئێشان
· توره‌بوون و دوودبى
· هه‌ستكرن ب ته‌نگبوونێ د گه‌وريێ دا
· زه‌حمه‌تبوونا ته‌ركيزكرنێ
· وه‌ستيان
· بێهن ته‌نگى
· تێكچوونا هزران
· هه‌ستكرنا ب تێكچوونا ماسولكه‌يان
· خويهدان (زه‌حمه‌تبوونا نڤسيتنێ) يان ئاريشه‌يێن
نڤستنێ.
· ئێشانا زكى.
· زكچوون.
شله‌ژان - شله ژان - شله زان - دوودلى - توتر شلەژان شلەزان شله زان شلةزان
